Thiền tĩnh lặng

“Tĩnh lặng”

-trích Làng Mai "Thiền sư Thích Nhất Hạnh" -

1. Phép lạ của sự sống và sự thiếu vắng tĩnh lặng

Sống và bước đi trên mặt đất này đã là một phép màu, nhưng con người thường không nhận ra điều đó. Ta thường mải mê chạy theo những ảo tưởng hạnh phúc ở nơi xa xôi mà không thấy rằng hạnh phúc luôn hiện diện trong từng khoảnh khắc, trong vẻ đẹp của thiên nhiên và cuộc sống hằng ngày. Nguyên nhân khiến ta không nhận ra những điều mầu nhiệm ấy là vì trong tâm ta luôn tồn tại những tiếng ồn – sự suy nghĩ liên tục, lo lắng, sợ hãi và mong cầu.

2. Tĩnh lặng – điều kiện để lắng nghe sự sống

Sự tĩnh lặng trong thân và tâm là điều kiện căn bản để ta có thể lắng nghe tiếng gọi của sự sống. Nhưng đa số chúng ta lại bị chi phối bởi “đài phát thanh NST – Non Stop Thinking”, khiến đầu óc không ngừng suy nghĩ và nhiễu loạn. Tâm ta quá bận rộn với những đau khổ của quá khứ và nỗi lo của tương lai, nên không thể tiếp xúc với giây phút hiện tại – nơi duy nhất sự sống đích thực đang xảy ra.

3. Vai trò của chánh niệm

Chánh niệm là phương pháp giúp ta dừng lại, quay về với hơi thở, với chính mình để lắng dịu những tiếng ồn nội tâm. Khi thực hành chánh niệm – thở vào, thở ra trong tỉnh thức – ta có thể nhận ra mình đang sống, đang có mặt, đang tự do. Chánh niệm giúp ta phá tan nhà tù của quá khứ và tương lai, cho ta cơ hội tiếp xúc với hiện tại và nghe được tiếng gọi của hạnh phúc, yêu thương và sự sống.

4. “Tôi đang có mặt đây” – Sự hiện diện đích thực

Khi nói “Tôi đang có mặt đây”, ta khẳng định rằng ta đang thực sự sống trong hiện tại, không bị cuốn đi bởi những suy nghĩ hay cảm xúc. Nhưng để có mặt thật sự, ta phải có tự do – tự do khỏi lo lắng, khỏi sợ hãi, khỏi mong cầu. Tự do đó chỉ có thể đạt được thông qua sự thực tập tĩnh lặng và chánh niệm.

5. Thực tập “Im lặng hùng tráng”

Tại Làng Mai, thiền sinh thực tập “Im lặng hùng tráng” – một loại im lặng không bị áp đặt mà đầy ý thức và hùng lực. Trong những sinh hoạt hàng ngày như ăn cơm, đi bộ hay làm việc, mọi người giữ im lặng để nuôi dưỡng sự tĩnh lặng sâu sắc bên trong. Khi cả cộng đồng cùng im lặng trong chánh niệm, một năng lượng tập thể mạnh mẽ được tạo ra – có khả năng chữa lành, làm dịu tâm hồn và giúp ta tiếp xúc sâu sắc với sự sống.

6. Im lặng – một loại âm thanh hùng tráng

Im lặng không chỉ là sự vắng mặt của âm thanh mà còn là một “âm thanh sấm sét” – mạnh mẽ, sâu sắc, đầy uy lực. Thầy Thích Nhất Hạnh kể lại những trải nghiệm của mình khi lắng nghe sự im lặng tại một con suối ở Thái Lan hay khi dòng thác Niagara đóng băng vì bão tuyết. Sự im lặng ấy làm nổi bật hơn bất kỳ âm thanh nào – vì nó làm cho ta lắng đọng, lắng nghe, và tỉnh thức.

7. Năm loại âm thanh đích thực

Theo truyền thống đạo Bụt, có năm loại âm thanh sâu sắc mà Bồ Tát Quán Thế Âm có thể phát ra:

• Diệu Âm: Âm thanh của sự sống, của thiên nhiên như tiếng chim, tiếng mưa, tiếng gió.

• Quán Thế Âm: Âm thanh của sự lắng nghe và của tĩnh lặng.

• Phạm Âm: Âm thanh siêu việt, như tiếng “Om”, được xem là âm thanh khai sinh vũ trụ.

• Hải Triều Âm: Âm thanh của giáo pháp Bụt, có khả năng chuyển hóa khổ đau.

• Thắng Bỉ Thế Gian Âm: Âm thanh vượt thoát mọi âm thanh thế gian – nhẹ nhàng, sâu sắc, không ồn ào – chính là tiếng của vô thường.

8. Trở về với mối quan tâm sâu sắc nhất

Phần lớn thời gian, chúng ta bận rộn với những mối quan tâm hằng ngày như tiền bạc, tình cảm, sự an toàn. Những thứ đó dễ khiến ta lạc mất chính mình. Trong khi đó, mối quan tâm sâu sắc nhất – câu hỏi “Ta là ai?”, “Ta có mặt để làm gì?” – thường bị bỏ quên. Nhưng chính những câu hỏi ấy mới mang lại ý nghĩa, bình an và tự do thật sự cho đời sống.

9. Cái nhìn sâu về bản thân

Khi có tĩnh lặng và chánh niệm, ta có thể nhìn sâu và nhận ra rằng: ta không phải là một thực thể riêng biệt. Ta là sự tiếp nối của cha mẹ, tổ tiên, của đất, nước, gió, lửa, ánh sáng mặt trời và cả vũ trụ. Ta là một phần của vũ trụ bao la. Ý thức được điều này, ta không còn thấy mình nhỏ bé, không còn lạc lõng.

10. Không cần phải chạy nữa

Cuối cùng, khi đã trở về với chính mình, tiếp xúc với sự sống và hiểu được mình là ai, ta sẽ không còn cảm thấy cần phải chạy nữa. Không cần chạy theo những mong cầu, những nỗi sợ hay ảo vọng. Ta có thể an trú trong hiện tại – nơi đầy đủ nhất, mầu nhiệm nhất – để sống trọn vẹn và hạnh phúc.